Organ administracji publicznej, który funkcjonuje od 1991 r., ma 5 podstawowych zadań ustawowych. Obowiązku instytucji koncentrują się wokół zapewnieniu osobom niepełnosprawnym rehabilitacji, godnych warunków bytowych i zatrudnienia. Wywiązuje się z nich poprzez szereg programów – niektóre zostały już zakończone, inne mają trwać jeszcze przez wiele lat. Jak pod kątem mobilności może aktualnie pomóc PFRON? Dofinansowanie do samochodu (2022 r.) wciąż jest możliwe, ale tylko dla osób ze znacznym stopniem niepełnosprawności. Pozostali mogą liczyć co najwyżej na wsparcie w zakupie przyrządów i przystosowaniu już posiadanego auta do swoich potrzeb.
Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych wspiera mobilność na różne sposoby
Zapytania o dofinansowanie samochodu na potrzeby osoby z niepełnosprawnej z PFRON-u mają rozmaite motywacje. Część kierowców z ograniczoną ruchomością potrzebuje auta, by samodzielnie przemieszczać się z miejsca na miejsce – zupełnie inne są potrzeby rodzin, które wożą swoich bliskich np. na rehabilitację i muszą zapewnić im odpowiednie warunki w trakcie podróży. Choć każdy przypadek urzędnicy rozpatrują indywidualnie, to tutaj efekt będzie podobny – w 2022 r. nie uda się pozyskać środków z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych na zakup nowego lub używanego samochodu. Ani osobowego do indywidualnego użytku, ani vana przystosowanego do przewozu pacjentów.
Jednym z głównych programów, jakie realizuje obecnie PFRON, jest „Aktywny Samorząd” – wnioski można składać do 31 sierpnia 2022 r. Jego cele można streścić jako „likwidację barier transportowych, w poruszaniu się, dostępie do uczestnictwa w społeczeństwie informacyjnym oraz pomoc w utrzymaniu aktywności zawodowej przez zapewnienie opieki nad osobą zależną”. Program podzielono na 4 obszary, a wśród realizowanych zadań są m.in.:
- pomoc dla osób o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności (dysfunkcje ruchowe i/lub słuchowe):
- w zakupie i montażu oprzyrządowania do posiadanego samochodu;
- w uzyskaniu prawa jazdy;
- pomoc w zakupie lub utrzymaniu sprawności technicznej posiadanego skutera lub wózka inwalidzkiego o napędzie elektrycznym;
- pomoc w zakupie protezy kończyny, w której zastosowano nowoczesne rozwiązania techniczne, tj. protezy co najmniej na III poziomie jakości.
PFRON – dofinansowanie do samochodu. 2022 rok to początek programu „Samodzielność – Aktywność – Mobilność!”
Akcję ogłoszono w październiku 2021 r., a realizację wszystkich przewidzianych zadań przewidziano na lata 2022–2024. Jedna z 4 głównych części to program samochodowy, w którym przewidziano 3 główne cele:
- zapewnienie osobie z niepełnosprawnością samochodu dostosowanego do jej indywidualnych potrzeb – budżet w tym zakresie to 60 mln zł, środki uruchomione w kwietniu 2022 r.;
- zapewnienie mieszkańcom gmin wiejskich transportu samochodowego wraz z niezbędnym wsparciem (łączny budżet 33 mln zł);
- dofinansowanie/refundacja kosztów kursu lub egzaminów na prawo jazdy dla osób korzystających z zakupu samochodu w ramach modułu (tu przewidziano 6,75 mln zł, do rozdysponowania między ok. 900 osób).
PFRON kieruje te programy do szeroko pojętego dofinansowania samochodu w latach 2022–2024 do osób z niepełnosprawnością w stopniu znacznym. Pozostałe moduły programu „Samodzielność – Aktywność – Mobilność!” dotyczą:
- potrzeb mieszkaniowych;
- finansowania warsztatów terapii zajęciowej i zakładów aktywności zawodowej;
- dostępu do sprzętu rehabilitacyjnego, wyrobów medycznych i technologii asystujących.
W przeszłość PFRON inaczej dofinansowywał zakup samochodu na potrzeby osoby niepełnosprawnej
Zwracała na to uwagę posłanka PiS Józefa Szczurek-Żelazko w swojej interpelacji do Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej z 24 listopada 2021 roku. Zakup samochodu to dla wielu osób niepełnosprawnych bądź ich bliskich zbyt duży wydatek, by samodzielnie sfinansować pojazd w przyzwoitym stanie technicznym. Taką możliwość dawały m.in. zamknięte już programy PFRON-u:
- „Program samochodowy” (1996 r.);
- „PEGAZ” (lata 1999–2002);
- „Sprawny dojazd” (lata (2007–08).
Alternatywą dla własnego środka lokomocji ma być nowoczesny, przystosowany do potrzeb osób niepełnosprawnych transport zbiorowy lub system indywidualnego transportu „od drzwi do drzwi”. Środki z budżetu PFRON-u przekazywane są m.in. na programy wyrównywania różnic między regionami, likwidację barier w transporcie publicznym czy program „Dostępność plus”.
Wsparcie nie tylko z PFRON-u. Dofinansowanie samochodu w 2022 r. umożliwia założenie firmy
Środki na rozpoczęcie działalności gospodarczej przez osobą niepełnosprawną pochodzą także z funduszy Państwowego Urzędu Pracy i dotacji unijnych. Trzeba się liczyć z możliwością ograniczenia dofinansowania – do ok. 40–50 tys. złotych lub 50% kosztów samochodu osobowego – lub nawet odmową zakwalifikowania zakupu pojazdu do wsparcia finansowego na start. Regulaminy poszczególnych programów stawiają różne warunki, dlatego należy uzyskać dokładniejsze informacje w PFRON-ie i PUP-ie.
