Wraz z reformą administracyjną w 1999 roku i nowym podziałem na województwa zmieniła się klasyfikacja dróg publicznych. Od tamtej pory obowiązuje obecne rozróżnienie. Drogi w Polsce dzielą się na krajowe, wojewódzkie, powiatowe i gminne. Ich zarządcami są odpowiednie władze regionalne, lokalne i miejskie, z wyjątkiem dróg krajowych. Te ostatnie znajdują się pod nadzorem rządowej agencji – Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad. GDDKiA zarządza także autostradami i drogami ekspresowymi w Polsce, czyli drogami krajowymi tworzącymi trasy międzynarodowe i międzyregionalne. W zestawieniu Światowego Forum Ekonomicznego z 2020 r. specjalne drogi krajowe w Polsce znajdują się na 20. miejscu w Europie. Pod względem jakości i przepustowości są oceniane jako 57. na świecie. Oto niezbędnik kierowcy (i nie tylko), który chciałby poznać jak najwięcej informacji o polskich drogach. Przeczytaj nasz tekst, aby być na bieżąco!
Klasyfikacja i rodzaje dróg w Polsce
Najpierw krótko przedstawiamy wszystkie rodzaje dróg w Polsce i ich podstawowe definicje. Podróżując po kraju, możesz poruszać się po:
- Drogach krajowych (DK), które stanowią własność Skarbu Państwa i są zarządzane przez GDDKiA. To trasy rekomendowane dla tranzytu i podróży na dalekie dystanse. Wśród dróg krajowych wyróżnia się 3 podstawowe klasy. Są to:
- drogi główne ruchu przyspieszonego (GP);
- drogi ekspresowe (S);
- autostrady (A).
- Drogach wojewódzkich (DW; 28 tys. 924 km), którymi zarządzają władze odpowiedniego województwa. Klasy dróg wojewódzkich to:
- drogi główne ruchu przyspieszonego (GP);
- drogi główne (G).
- Drogach powiatowych (124 572,4 km), którymi zarządzają władze powiatu. Drogi powiatowe dzielą się na 3 klasy. Są to:
- drogi główne ruchu przyspieszonego (GP);
- drogi główne (G);
- drogi zbiorcze (Z).
- Drogach gminnych (251 tys. 664 km). Zarządza nimi powiatowy zarząd dróg gminnych, powoływany przez odpowiedniego wójta lub burmistrza/prezydenta miasta. Drogi gminne dzielą się na 5 klas:
- drogi główne ruchu przyspieszonego (GP);
- drogi główne (G);
- drogi zbiorcze (Z);
- drogi lokalne (L);
- drogi dojazdowe (D).
Czym są drogi wewnętrzne?
Wszystkie rodzaje dróg w Polsce z powyższej listy to drogi publiczne. Ich łączna długość według danych GUS (aktualizowanych ostatnio w 2018 roku) wynosi dokładnie 424 563,90 km. Prawo rozróżnia także drogi wewnętrzne, które są specjalnie oznakowane. Należą do nich m.in.:
- drogi rowerowe;
- parkingi;
- prywatne dojazdy do posesji;
- place przeznaczone do ruchu pojazdów, które znajdują się poza pasem drogowym dróg publicznych.
Informacje o drogach w Polsce zapewniają pomiary GDDKiA
Rządowa agencja regularnie przeprowadza Generalny Pomiar Ruchu – badanie natężenia i rozkładu ruchu na krajowych drogach w Polsce. Jego wyniki pozwalają wyznaczać kierunki rozwoju infrastruktury i podejmować decyzje w sprawach dotyczących modernizacji, zarządzania ruchem czy bezpieczeństwa. W trakcie GPR mierzy się:
- SDRR – Średni Dobowy Ruch Roczny;
- SDRDR – Średni Dobowy Ruch Roczny w „zwykłe” dni robocze;
- SDRL – Średni Dobowy Ruch w miesiącach letnich (lipcu i sierpniu);
- SDRZ – Średni Dobowy Ruch w miesiącach zimowych;
- SRD – Średni Ruch Dzienny;
- SRW – Średni Ruch Wieczorny;
- SRN – Średni Ruch Nocny;
- wskaźniki wzrostu ruchu;
- rodzajową strukturę ruchu (udziały 8 głównych rodzajów pojazdów w ruchu).
Najbardziej zatłoczone drogi w Polsce według GDDKiA
Ostatni Generalny Pomiar Ruchu przeprowadzano przez wiele miesięcy (od I połowy 2020 do II połowy 2021 roku). Jakie są najważniejsze wnioski o drogach w Polsce na bazie GPR 2020/2021, który został opublikowany w listopadzie zeszłego roku? Specjaliści zwracają uwagę na kilka danych. Przedstawiamy je teraz bardziej szczegółowo.
Najwyższy wskaźnik SDRR na drogach krajowych
Według danych najbardziej zatłoczonymi drogami w badanym okresie były:
- autostrada A4 na odcinku od węzła Katowice Mikołowska do węzła Katowice Murckowska – 105 tys. 033 pojazdy na dobę;
- droga ekspresowa S86 pomiędzy węzłem przy ul. Piłsudskiego w Sosnowcu a węzłem do Drogowej Trasy Średnicowej w Katowicach – 112 tys. 736 pojazdów na dobę;
- droga ekspresowa S2 pod Warszawą, pomiędzy węzłami przy Alejach Jerozolimskich i al. Krakowskiej – do 114 tys. 228 pojazdów na dobę;
- droga ekspresowa S8 pod Warszawą, od węzła Warszawa Janki do węzła Opacz – do 114 tys. 959 pojazdów na dobę;
- droga ekspresowa S8 pod Warszawą, pomiędzy węzłami Konotopa i Głębocka – do 197 tys. 813 pojazdów na dobę.
Jaka jest najbardziej zatłoczona droga w Polsce?
Wniosek wydaje się prosty. Najbardziej zatłoczoną drogą w Polsce jest droga ekspresowa S8. Trzeba jednak pamiętać, że badania GPR nie obejmują wszystkich rodzajów dróg w Polsce ani nawet wszystkich odcinków dróg krajowych (np. w obrębie samych miast). Ostatnie pomiary na drogach krajowych obejmowały 2289 odcinków pomiarowych o łącznej długości 18 256 kilometrów. Na drogach wojewódzkich Generalny Pomiar Ruchu przeprowadzono na 3111 odcinkach, które obejmują 27 678 km dróg.
Największe wskaźniki wzrostu ruchu na drogach krajowych
Te dane pokazują, na których odcinkach pojawia się coraz więcej pojazdów. Od 2015 roku, zgodnie z GPR 2020/2021, największy przyrost zanotowały:
- droga ekspresowa S8 pod Warszawą, pomiędzy węzłami Janki i Opacz – nawet do 280%;
- droga ekspresowa S7 w okolicach Warszawy, od węzła Salomea do węzła Opacz – do 140%;
- autostrada A4 pomiędzy węzłami Kraków Południe i Niepołomice – do 100%;
- droga ekspresowa S6 od węzła Gdańsk Południe do węzła Straszyn – do 84%;
- autostrada A8 pomiędzy węzłami Wrocław Zachód i Wrocław Stadion – do 45%;
- droga ekspresowa S8 pod Warszawą, od węzła Konotopa do węzła Głębocka – do 40%.
Co sprawdzić przed wyruszeniem na tłoczne drogi w Polsce?
Widać zatem dokładnie, którędy podróżuje najwięcej pojazdów. Czy opłaca się omijać najbardziej zatłoczone drogi w Polsce za wszelką cenę? Niekoniecznie. Gdyby duża część kierowców jednocześnie zaczęła korzystać alternatywnych tras, pozostałe rodzaje dróg w okolicy bardzo szybko by się zakorkowały. Warto słuchać komunikatów radiowych, sprawdzać wiadomości o utrudnieniach w ruchu. Nie zaszkodzi też skorzystać z CB radia już w trasie i wybrać najlepszą drogę zgodnie z sugestiami innych kierowców. Pamiętaj też o zatwierdzonych remontach, które w 2022 r. mają objąć ok. 970 kilometrów dróg krajowych.
Budowa dróg w Polsce – remonty i nowe odcinki zaplanowane na 2022 rok
Docelowo sieć dróg szybkiego ruchu (autostrady i ekspresówki) ma liczyć ok. 8177 kilometrów. Aktualnie w pełni oddanych do użytku jest 1753,6 km autostrad i 2871,3 km dróg ekspresowych, czyli łącznie 4624,9 km. Na podstawie danych GDDKiA można zaryzykować stwierdzenie, że budowa dróg w Polsce niedawno przekroczyła półmetek. To zasadny wniosek, jeśli weźmiemy pod uwagę trasy międzynarodowe i międzyregionalne, uznane za niezbędne dla prawidłowego skomunikowania kraju. Teraz czas na jeszcze więcej konkretów. Jakie programy budowy dróg w Polsce są obecnie realizowane?
Ile nowych dróg w Polsce planuje oddać GDDKiA w 2022?
Program Budowy Dróg Krajowych na lata 2014-2023 (z perspektywą do 2025 roku) przewidywał wybudowanie 240 odcinków, o długości ponad 3300 km. Całość PBDK podzielono na zadania, z których aktualnie:
- 95 znajduje się w realizacji (1263,7 km);
- 22 są na etapie przetargów (305,9 km);
- 84 jest w przygotowaniu (1833,5 km).
Do tego trzeba dodać program budowy 100 obwodnic miejskich, którego realizacja będzie rozłożona na lata 2020-2030. Na 2022 rok GDDKiA przewiduje otwarcie 46 kilometrów autostrad, 253 km dróg ekspresowych i 46 km dróg głównych ruchu przyspieszonego. Można jednak zakładać, że budowa dróg w Polsce będzie przebiegać nieco szybciej. W 2021 rok planowano uzyskać przejezdność 385 km dróg krajowych, a z końcem grudnia kierowcy mieli do dyspozycji ok. 445 km dróg krajowych więcej niż w 2020 r.
Rządowy Fundusz Rozwoju Dróg a inwestycje w drogi regionalne i lokalne
Budowa dróg w Polsce nie ogranicza się do wielopasmowych tras szybkiego ruchu. Dla bezpieczeństwa, atrakcyjności gospodarczej poszczególnych regionów czy dostępności usług i towarów niezwykle istotne są drogi wojewódzkie, powiatowe i gminne. Finansowanie takich inwestycji bazuje na środkach własnych samorządów, dotacjach unijnych i rządowych programach inwestycyjnych. Do 2018 roku był to Fundusz Dróg Samorządowych, a obecnie ten program funkcjonuje pod nazwą Rządowego Funduszu Rozwoju Dróg. Obejmuje on inwestycje drogowe z następujących kategorii:
- zadania na drogach gminnych i powiatowych, uwzględniające specyfikę i potrzeby regionu;
- zadania mostowe;
- zadania obronne;
- poprawa bezpieczeństwa ruchu pieszych;
- zadania miejskie;
- zadania obwodnicowe.
Polskie drogi z pewnością dalekie są od ideału. Jednak na przestrzeni lat łatwo dostrzec poprawę. Polepsza się stan techniczny dróg w Polsce, pojawia się coraz więcej autostrad, dróg ekspresowych czy obwodnic, które pozwalają ominąć wielkomiejskie korki. Utrudnienia wynikające z prac remontowych i budowy dróg w Polsce są przejściowe. Kiedy nowa trasa staje się przejezdna, kierowcy muszą szczególnie się pilnować, by nie przekroczyć dozwolonej prędkości. Przy zmienionym taryfikatorze mandatów wszystkie szlaki komunikacyjne mają teraz ściślej kontrolowane limity, zależne od kategorii i klasy danej drogi.
