Jeszcze w latach 90. tych wykorzystywanie elektronicznych układów bezpieczeństwa w pojazdach nie było tak powszechne. Nie zawsze samochody były wyposażone w takie udogodnienia, jak wspomaganie kierownicy, nie mówiąc już o ABS. Teraz jednak sytuacja jest zupełnie inna, a system kontroli trakcji na dobre zagościł niemal we wszystkich dostępnych obecnie konstrukcjach. Co musisz wiedzieć o kontroli trakcji?
ASR – system kontroli trakcji wspomagający kierowcę
Moce w obecnie produkowanych autach, zdecydowanie przekraczają te dostępne dla klientów jeszcze 10 czy 20 lat temu. Nikogo nie dziwi rodzinne kombi o mocy ponad 200 KM czy SUV z turbodoładowanym silnikiem V6 pod maską. Zapanowanie nad takimi pojazdami nie jest proste, szczególnie gdy warunki drogowe się zmieniają. Kontrola trakcji w samochodzie przeciwdziała powstawaniu poślizgu podczas przyspieszania. Działa na różne sposoby, które omawiamy poniżej.
Układ ASR a ABS – zależności
W jaki sposób dostosować wartość momentu obrotowego wytwarzanego przez silnik do aktualnej prędkości obrotowej kół? Kontrolka trakcji ASR korzysta z czujników ABS, które informują ten system o różnicy między wartością prędkości kół napędzanych i nienapędzanych. Kluczowe jest przekroczenie dopuszczalnej różnicy między tymi wartościami, co jest wychwytywane przez system kontroli trakcji i niwelowane. System potrafi określić również, kiedy koło traci przyczepność do nawierzchni. Z kolei system ESP odpowiada za stabilizację toru jazdy.
System ASR – jak reguluje pracę silnika? Zasada działania
Jednym ze sposobów jest ograniczenie powstawania momentu obrotowego poprzez kontrolowanie działania układu zasilania paliwem. Może się to odbywać przy pomocy elektronicznej przepustnicy, która w połączeniu z czujnikiem położenia pedału przyspieszenia i komputerem sterującym realizuje „zdławienie” jednostki. Jak? Poprzez ograniczenie dopływu powietrza do komory spalania. W przypadku poślizgu w czasie zwiększania prędkości, kontrola trakcji uniemożliwia dodatkowe przyspieszanie, a pedał gazu nie wywołuje zmiany wartości obrotowych silnika.Inną możliwością jest bezpośrednia ingerencja w układ wtryskowy. W momencie wykrycia poślizgu kół podczas zwiększania prędkości potrzebne może być opóźnienie kąta wyprzedzenia zapłonu lub zupełne odłączenie iskry na poszczególnych cylindrach. W silnikach wysokoprężnych układ ASR działa nieco inaczej i nie przestawia kąta wtrysku, lecz zmniejsza dawkę podawanego paliwa. Wiąże się to ze zmniejszeniem generowanego momentu.
Jak ASR w samochodzie wpływa na układ hamulcowy?
Trzeba zdawać sobie sprawę z tego, że reakcja silnika na ślizganie się kół może nie być natychmiastowa. Dlatego kontrola trakcji bazuje nie tylko na regulacji zapłonu lub wtrysku paliwa, ale też na ingerencji hamowania. W jaki sposób się to odbywa?W pojazdach, które otrzymały system kontrolujący układ paliwowy podczas poślizgu, wykorzystanie hamulców jest niewielkie. Następuje wtedy delikatne zmniejszenie dopływu obrotów do kół ślizgających się, co skutkuje zwiększeniem możliwości ruszenia w niesprzyjających warunkach.
Układ ASR zwany elektroniczną szperą, co to takiego?
Jest też inny typ ASR, który powoduje, że trakcja w samochodzie zachowywana jest w sposób mechaniczny. To rozwiązanie bazujące na wykorzystaniu hamulców i redukcji funkcjonowania tradycyjnego mechanizmu różnicowego. Polega na zmniejszeniu momentu napędowego. Potocznie nazywany jest elektroniczną szperą. O co chodzi? Podczas przyspieszania i ruszania dyferencjał przenosi identyczną ilość momentu obrotowego na oba koła osi. W momencie, gdy jedno z nich zostaje wprowadzone w poślizg (bo stoi np. na lodzie), drugie stojące na bardziej przyczepnym podłożu nie otrzyma wystarczającej ilości obrotów, by ruszyć z miejsca. Kontrola trakcji powoduje przyhamowanie koła ślizgającego się, co sprzyja powstawaniu większego obciążenia bez utraty generowanego momentu obrotowego. Dzięki temu drugie koło otrzymuje go więcej i samochód może ruszyć z miejsca.
Zakres działania systemu kontroli trakcji
Oczywiście nie jest możliwe ciągłe wpływanie na hamulce przez ASR, ponieważ groziłoby to ich przegrzaniem i uszkodzeniem. Dlatego ingerencja w układ hamulcowy jest tylko chwilowa. Układ ASR nazywany elektroniczną szperą nie jest więc rozwiązaniem doskonałym i nie generuje takiego zachowania samochodu, jak klasyczna szpera implementowana w mechanizmie różnicowym pojazdów sportowych.
Awarie systemu kontroli trakcji w pojazdach
Skoro wiadomo już, co to jest ASR i w jaki sposób działa. Pora na omówienie kilku jego wad i potencjalnych usterek. Co zaskakujące i paradoksalne, kontrola trakcji przeszkadza w momentach, gdy powinna najbardziej pomagać. Dlaczego tak się dzieje?
Komplikacje z użytkowaniem ASR
Podczas pokonywania głębokiej zaspy, delikatny poślizg kół może powodować aktywację ASR i zdławienie silnika, co w konsekwencji kończy się jego unieruchomieniem. O ile przejechanie przez zaspę autem rozpędzonym jest możliwe, tak ruszenie z miejsca w momencie ugrzęźnięcia w zaspie jest już trudniejsze.Podobnie rzecz ma się po wjechaniu w luźny piasek, np. na drogach nieutwardzonych w terenie. W takich momentach łatwiej o poślizg i kontrolka trakcji się zaświeci (to pomarańczowa ikonka z zarysem samochodu i dwoma śladami poślizgu). System może odciąć zapłon lub przyhamować pojazd i spowodować jego zatrzymanie w piasku. Dlatego mając przed sobą głęboki śnieg lub piasek najlepiej czasowo wyłączyć ASR.
Kontrolka kontroli trakcji się świeci, co robić? Jak wyłączyć kontrolę trakcji?
Może się zdarzyć, że bez większej przyczyny kontrolka trakcji zacznie się świecić. Jest kilka przyczyn takiego zjawiska:
- uszkodzenie systemu ABS – ASR i ABS korzystają z tego samego modułu sterującego i wykorzystują działanie czujników, które zapobiegają blokowaniu kół podczas hamowania. Dlatego może się zdarzyć, że gdy uszkodzeniu ulegnie moduł ABS lub któryś z elementów systemu, zaświeci się też kontrolka trakcji;
- awaria modułu traction control – nie zdarza się to często, jednak czasem uszkodzeniu ulegnie urządzenie odpowiedzialne za sterowanie ASR;
- destrukcja czujnika prędkości koła – to on odpowiada za informację dostarczaną do systemów ABS i ASR, dlatego jego zabrudzenie lub uszkodzenie zaburza funkcjonowanie całego systemu.
Układ kontroli trakcji może uratować cię z opresji w krytycznym momencie, dlatego nie bagatelizuj jej możliwości i nie wyłączaj systemu, jeśli nie jest to konieczne.
Najczęściej zadawane pytania
Czym jest kontrola trakcji?
Kontrola trakcji w samochodzie przeciwdziała powstawaniu poślizgu podczas gwałtownego przyspieszania.
Czy można wyłączyć ESP?
ESP służy zapewnianiu bezpieczeństwa kierowcy i pasażerów, dlatego też rzadko kiedy producent daje możliwość całkowitego wyłączenia tego systemu.
Czy ESP spowalnia auto?
Podczas standardowej jazdy system ten nie przeszkadza kierowcy, a wręcz przeciwnie – zapewnia mu bezpieczeństwo na drodze. ESP może być uciążliwe dla osób kierujących samochodami sportowymi, ponieważ spowalnia pojazd na zakrętach i nie pozwala na wykonywanie uślizgów.
Gdzie jest czujnik ESP?
Czujnik ESP znajduje się za schowkiem pasażera lub pod jego siedzeniem.
Subskrybuj
Kontrola trakcji… znajome określenie, ale jakoś nigdy bardziej nie interesowało mnie na tyle, aby się w nie zagłębić. Dzisiaj trafiłem na ten artykuł i tak fajnie go napisaliście, że wciągnął bez reszty!