Wymiana i montaż klocków hamulcowych krok po kroku

Budowa układu hamulcowego w aucie

Układ hamulcowy pełni bardzo ważną, jeśli nie najważniejszą funkcję w samochodzie. Składa się z kilku ważnych elementów, czyli:

• klocków hamulcowych;
• tarcz hamulcowych;
• płynu hamulcowego;
• metalowych tłoczków wraz z uszczelnieniem w zaciskach hamulcowych;
• pompy hamulcowej;
• sztywnych i giętkich przewodów hamulcowych.

Jak działa układ hamulcowy w samochodzie?

Z twojej perspektywy, jako kierowcy pojazdu, hamulce sprowadzają się do pedału w samochodzie oraz lewarka hamulca ręcznego, który w nowoczesnych autach zastąpiony jest przez specjalny przycisk. Pedał działa jak dźwignia mechaniczna, która wyzwala działanie układu hamulcowego. Po jego naciśnięciu, zwiększa się siła nacisku i pompa hamulcowa zaczyna tłoczyć płyn hamulcowy sztywnymi i giętkimi przewodami do zacisków. Ciśnienie płynu jest zwiększane, a siła nacisku nogi na pedał wywołuje aktywność metalowych tłoczków wysuwających się z zacisków. Tłoczek powoduje dociśnięcie powierzchni roboczej klocka hamulcowego do powierzchni roboczej tarczy hamulcowej. Siła tarcia tych dwóch elementów skutkuje tym, że auto wytraca prędkość lub zatrzymuje się w trybie natychmiastowym – w zależności od użytej siły nacisku na pedał hamulca.

Układ hamulcowy w nowoczesnych pojazdach

Jeśli jesteś właścicielem nowoczesnego pojazdu, w którym wykorzystywany jest elektroniczny układ rozdziału siły hamowania EDC, wówczas układ ten sprawdza za pomocą czujników prędkości obrotowej. Należy zweryfikować, czy trzeba przekazać większą siłę hamowania odpowiednio na tylną lub przednią oś. Rozdział zależny jest od tego, które koła mają lepszą przyczepność w danej chwili. Jeśli układ ABS samochodu wykryje poślizg któregoś z kół, to zmniejsza natychmiast ciśnienie płynu hamulcowego, kierowanego do zacisku. Wprowadza też system hamowania pulsacyjnego, by auto nie wpadło w poślizg i nie straciło przyczepności.

Jak zbudowane są klocki hamulcowe?

Ostatecznie to klocki trące swoją częścią roboczą o tarcze hamulcowe powodują, że samochód zwalnia lub zatrzymuje się. Podstawą ich konstrukcji jest stalowa płytka, podstawa, na której producent umieszcza informacje, m.in. o dacie produkcji. Mają też warstwę cierną, czyli powierzchnię roboczą trącą w procesie hamowania o tarcze hamulcowe. Pomiędzy warstwą cierną i stalową płytą jest jeszcze warstwa łącząca i izolująco-tłumiąca. W wielu nowoczesnych klockach hamulcowych dodatkowo znajdują się elementy tłumiące, by w czasie hamowania nie powodowały emisji nieprzyjemnych dźwięków.

Eksploatacja a wymiana klocków hamulcowych 

Wraz z eksploatacją hamulców, zużywa się materiał cierny klocków hamulcowych. Mogą one mieć różną trwałość. Stan tarczy hamulcowej i współpraca pomiędzy nią a klockiem również mają znaczenie. Klocki hamulcowe mogą szybciej się zużywać przy sportowej, agresywnej jeździe czy częstym poruszaniu się autem w korkach. Trwałość markowych, dobrej jakości klocków hamulcowych wynosi, przy odpowiedniej eksploatacji, nawet 70 tys. km przebiegu. Tanie rozwiązania wytrzymać mogą o wiele mniej – około 20-30 tys. km.

Kiedy wymiana tarcz i klocków staje się koniecznością?

Czy kierowca może sam zauważyć objawy nadmiernej eksploatacji klocków w swoim samochodzie? Jak najbardziej. Nawet, jeśli nie pamiętasz terminu ostatniej wymiany klocków hamulcowych, to one same mogą przypomnieć ci o tym, że przyszedł już czas na nową część. 

Przyjmuje się, że w momencie, kiedy grubość okładziny spadnie poniżej 3 mm lub jest ona nierównomiernie zużyta, trzeba wymienić klocki hamulcowe. Wymiana może być rekomendowana, np. podczas wizyty w warsztacie czy stacji kontroli pojazdów na rutynowym przeglądzie. Standardowo przyjmuje się, że tarcze wymienia się co dwie wymiany klocków, ale to tylko teoria, a w praktyce warto skontrolować oba elementy układu hamulcowego.

Sam także jesteś w stanie zauważyć, że wymiana tarcz i klocków może być koniecznością. W wielu nowoczesnych samochodach będzie to sygnalizowane poprzez zapalenie się odpowiedniej kontrolki na desce rozdzielczej. Wówczas trzeba sprawdzić, czy sygnał z elektronicznego układu ostrzegania został wygenerowany poprawnie, a jeśli tak jest – wymienić klocki hamulcowe, najlepiej wraz z tarczami.

Wymiana tarcz i klocków hamulcowych w starszych samochodach

W starszych samochodach, pomimo braku czujników rozmieszczonych na kołach i informujących o starciu okładziny klocków, także dostrzeżesz objawy tego, że wymiana klocków hamulcowych będzie niezbędna dla zachowania sprawności działania całego układu. Usłyszysz przy hamowaniu specyficzny dźwięk ocierania się metalowych płytek klocków o tarczę. Wówczas wiesz już, że klocki hamulcowe właściwie nie mają już okładziny ciernej, są zużyte i dalsze ich użytkowanie może skutkować uszkodzeniem tarczy hamulcowej. O ile jeszcze do tego nie doszło…

Co jeszcze wskazuje na zużycie i konieczność wymiany klocków hamulcowych?

Na zużycie klocków hamulcowych oprócz skrzypienia czy piszczenia podczas hamowania mogą wskazywać ponadto:

• pulsowanie pedału hamulca podczas naciskania na niego;
• zmniejszenie skuteczności hamowania i wydłużenie drogi zatrzymania się pojazdu;
• drgania kierownicy;
• piski z okolicy kół.

Jak wymienić klocki hamulcowe samodzielnie?

Przede wszystkim klocki hamulcowe wymieniaj parami, czyli co najmniej na jednej osi – przedniej lub tylnej albo na obu jednocześnie. Musisz kupić takie, które są rekomendowane do danego modelu, rocznika pojazdu i jego wersji silnikowej. Montaż i wymiana klocków hamulcowych krok po kroku wygląda w następujący sposób:

• poluzuj śruby mocujące felgi kół do piast;
• unieś podwozie na lewarku lub na podnośniku – samochód musi być unieruchomiony;
• odkręć i zdemontuj koła, w których wymieniasz klocki;
• odkręć zaciski hamulcowe – do odkręcenia trzymających je śrub często potrzebne są specjalne smary penetrujące i narzędzia;
• skontroluj stan tłoczków hamulcowych i przewodów;
• wsuń tłoczki i umieść klocki hamulcowe w zaciskach;
• zamontuj klocki;
• nasmaruj smarem miedziowym wysokotemperaturowym prowadnice klocków, oczyść też gniazda zacisków i zaciski;
• zamontuj na powrót zacisk, przykręć koła i opuść samochód.

Kilka wskazówek, co zrobić po montażu klocków hamulcowych

Na koniec, po wymianie klocków hamulcowych, skontroluj poziom płynu hamulcowego i odpowietrz cały układ. Po montażu klocków hamulcowych dobrze jest kilkakrotnie zahamować delikatnie, nie gwałtownie, aby dotarły się nowe klocki i tarcze hamulcowe. Jeśli auto po samodzielnej wymianie klocków ściąga na którąś stronę podczas hamowania albo po przyciśnięciu pedału hamulca samochód nie od razu się zatrzymuje, to sygnał, że klocki zostały nieprawidłowo zamontowane.

Jeśli nie masz narzędzi do odkręcenia śrub na zaciskach albo nie czujesz się na siłach dla dokonania samodzielnej wymiany, lepiej udaj się do warsztatu. Koszt wymiany klocków hamulcowych na jednej osi to około 50-60 zł, czyli niewiele, a układ hamulcowy jest zbyt ważny, by na nim oszczędzać.