Samochód bez prawa jazdy – czy pojazdy można prowadzić na dowód osobisty?

Samochód bez prawa jazdy. Brzmi jak oksymoron, bo przecież każdy powtarza, że kierując pojazdami mechanicznymi i poruszając się drogami publicznymi, musisz mieć odpowiednie uprawnienia. Czy można jednak mieć na przykład auto na dowód osobisty?

Microcar bez prawa jazdy – najnowsze przepisy

Przed 19 stycznia 2013 roku rzeczywiście można było kupić auto typu Microcar czy Aixam bez prawa jazdy i jeździć nim po drogach publicznych. Wówczas były to samochody na dowód. Jednak nowelizacja ustawy o kierujących pojazdami z 2013 roku wprowadziła pewne zmiany, które uniemożliwiają jazdę autami bez odpowiednich uprawnień.

W przepisach wyodrębniono nowe kategorie prawa jazdy – AM, A1 i A2 oraz B1. Zgodnie z nowelizacją kategoria AM dotyczy motorowerów i czterokołowców lekkich, w tym microsamochodów. Z kolei kategoria A1 obejmuje:

• motocykle o pojemności skokowej silnika nieprzekraczającej 125 cm3, mocy nieprzekraczającej 11 kW i stosunku mocy do masy własnej nieprzekraczającym 0,1 kW/kg;
• motocykle trójkołowe o mocy nieprzekraczającej 15 kW;
• pojazdy określone dla prawa jazdy kategorii AM.

Kategoria A2 prawa jazdy dotyczy jazdy:

• motocyklami o mocy nie większej niż 35 kW i stosunku mocy do masy własnej nieprzekraczającym 0,2 kW/kg;
• motocyklem trójkołowym o mocy nieprzekraczającej 15 kW;
• pojazdami określonymi dla prawa jazdy kategorii AM.

Osoby posiadające prawo jazdy kategorii B1 mogą kierować zgodnie z prawem czterokołowcami i pojazdami określonymi kategorią AM.

Czym są czterokołowce i czy to samochody na dowód?

Wiele osób zastanawia się, czy czterokołowce i czterokołowce lekkie to samochody na dowód lub kartę motorowerową. W znowelizowanej ustawie można znaleźć ich definicję.

Czterokołowiec to pojazd samochodowy przeznaczony do przewozu osób lub ładunków, niebędący samochodem osobowym, ciężarowym i motocyklem, którego masa własna nie przekracza – w przypadku przewozu rzeczy 550 kg, a w przypadku przewozu osób – 400 kg.

Nazywane są również mini samochodami i kwadrycyklami. Zaczęły powstawać na początku XX wieku, w Japonii oraz w krajach socjalistycznych z gospodarką planową. Były popularne ze względu na prostotę konstrukcji oraz niższy koszt produkcji, w czasach, kiedy możliwości tworzenia samochodów osobowych były ograniczone.

Natomiast czterokołowiec lekki ma masę własną nie większą niż 350 kg, a jego konstrukcja ogranicza prędkość jazdy do maksymalnie 45 km/h. Możesz prowadzić samochody bez prawka, ale tylko te z unijną homologacją L6e oraz homologacją L7e.

Wyświetl ten post na Instagramie

Post udostępniony przez MicroCar (@microcarkrakow)

Auto na dowód w polskim prawodawstwie

Wbrew niektórym opiniom faktem jest, że samochód na dowód nie jest opcją dostępną w polskim prawodawstwie. Jeśli prowadzisz samochód typu mikrosamochód bez prawa jazdy typu B1 w Polsce, musisz liczyć się z możliwością otrzymania mandatu.

Auto na dowód osobisty nie istnieje, a jeździć bez prawa jazdy po drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu, nie można, zgodnie z art. 94 Kodeksu wykroczeń z 20 maja 1971 roku.

Dla kogo prawo jazdy kategorii AM i B1?

Stosunkowo nowa kategoria prawa jazdy AM, które poniekąd zastąpiło istniejącą do 2013 roku kartę motorowerową. W Polsce takie uprawnienia mogą zdobyć osoby, które ukończyły 14 lat, a kurs obejmuje 30 godzin teoretycznych i 10 godzin praktycznych. Również w tym przypadku należy zdać egzamin, mający na celu sprawdzić nasze umiejętności.

Kategorię AM zdobywa się poprzez egzamin państwowy, co znacznie podniosło koszt zdobycia tego, kiedyś stosunkowo taniego, uprawniania. Posiadając ją, możemy prowadzić motorower lub lekki czterokołowiec (taki, którego masa nie przekracza 350 kilogramów), pod warunkiem że jego konstrukcja uniemożliwia mu poruszanie się szybciej niż w tempie 45 km/h.

Ograniczenie związane z wagą i możliwą prędkością poruszania się takiego pojazdu nie jest jedynym. Chociaż mikrosamochód może stanowić bardzo wygodne zastępstwo dla zwykłego auta, nie wszędzie możemy się nim poruszać.

Należy też pamiętać, że pod pojęciem „lekkiego czterokołowca” kryją się nie tylko microauta, ale również np. quady. W związku z tym warto pamiętać, że:

• zgodnie z art. 2 ust. 3 i 4 ustawy Prawo drogowe, nie możemy poruszać się nim po autostradach i drogach ekspresowych;
• zgodnie z art. 20 ust. 6 pkt 3 ustawy Prawo o ruchu drogowym, jeśli pasażerem jest dziecko do lat 7., nie możemy poruszać się z prędkością większą niż 40 km/h,
• jeżeli pojazd nie posiada pasów bezpieczeństwa, jego pasażerowie i kierowca muszą nosić kaski.

By móc jeździć cięższym pojazdem, musisz mieć już prawo jazdy B1, które mogą zrobić już osoby w wieku 16 lat. Kurs obejmuje 30 godzin teorii i 30 godzin praktyki. Mając takie uprawnienia, możesz prowadzić, np. samochody Smart, Ligier, czy Aixam Bellier. Bez prawa jazdy kategorii B jest to możliwe, ale nie bez żadnych uprawnień do prowadzenia pojazdów.

Czy można kupić auto bez prawa jazdy?

Zakup samochodu bez prawa jazdy w Polsce jest możliwy. To, że możesz nabyć samochód bez prawa jazdy, nie oznacza oczywiście, że możesz jeździć autem na dowód czy bez jakichkolwiek dokumentów. Osoby, które kupują auto bez uprawnień, muszą też zapłacić za stosowne ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej.

Wszystko przez to, że każdy zarejestrowany w Polsce pojazd mechaniczny musi być ubezpieczony w ramach komunikacyjnego OC. Nawet więc te osoby, które kupują pojazdy bez prawa jazdy, muszą nabyć polisę w dowolnym towarzystwie ubezpieczeniowym.

Problem w tym, że takie ubezpieczenie bywa dosyć drogie, ponieważ nie mają tu zastosowania zniżki za bezszkodową jazdę. Skoro kupujesz samochód bez prawka, to nie miałeś w praktyce możliwości zgromadzić zniżek.

Auto bez prawa jazdy a składki

W niektórych firmach ubezpieczeniowych właściciele samochodu bez prawa jazdy, którzy chcą kupić polisę OC, mogą spotkać się z odmową. W większości przypadków będziesz musiał wskazać głównego użytkownika samochodu, przy czym jego dane i przebieg historii ubezpieczenia mają bardzo duży wpływ na wycenę składki OC.

Firmy ubezpieczeniowe muszą brać pod uwagę przy wycenie składki na OC, jak duże istnieje ryzyko wystąpienia kolizji lub wypadku z udziałem pojazdu zgłoszonego do ubezpieczenia. W przypadku, gdy właściciel auta nie ma odpowiednich uprawnień i nie wskazuje głównego użytkownika samochodu, większość towarzystw weźmie pod uwagę przy ustalaniu ceny składek miejsce zamieszkania, wiek pojazdu, markę, model i rodzaj samochodu. Z reguły, im młodszy właściciel auta, tym najprawdopodobniej OC będzie droższe.

Jeśli będziesz chciał zaoszczędzić na ubezpieczeniu auta bez prawa jazdy, kupuj je z doświadczonym kierowcą, który ma zgromadzone maksymalne zniżki z tytułu bezszkodowej jazdy. To pozwala na obniżenie wysokości składki nawet o 60-80 proc.

Najczęściej zadawane pytania

Jakimi samochodami można jeździć bez prawa jazdy?

W Polsce nie ma możliwości prowadzenia samochodu bez posiadania ważnego prawa jazdy. Jednak istnieją modele, do których wystarczy kategoria B1 – są to na przykład Smart, Microcar, Aixam, Piaggio, Ligier, Cassalini czy Bellier.

Jaka kara za jazdę bez uprawnień 2022?

Jeśli prowadzisz samochód bez posiadania odpowiednich uprawnień, musisz się liczyć z dotkliwymi karami. Jazda bez uprawnień skutkuje dużym mandatem (od 1500 do 30 000 zł) i zakazem prowadzenia pojazdów. W przypadku, gdy prowadzisz pojazd już po odebraniu prawa jazdy, może grozić ci nawet kara więzienia.

Czy można kupić auto bez prawa jazdy?

Nie musisz posiadać uprawnień do kierowania samochodem, aby taki pojazd kupić. Oczywiście w takim przypadku nie będziesz mógł go prowadzić. Dodatkowo tacy kupujący muszą zapłacić za stosowne ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej, które może być dosyć drogie (brak zniżki za bezszkodową jazdę).